Nguồn gốc của tên gọi Yến Sào

Yến sào là một món ăn được lấy từ chiếc tổ của loài chim yến. Nếu như trước đây, món ăn này chỉ được những người có quyền thế sử dụng thì bây giờ, nó hầu như có mặt ở khắp mọi nơi. Trên địa bàn cả nước, khu vực bán yến sào cũng được nhân rộng, điển hình trong số đó phải kể đến yến sào Khánh Hòa, yến sào Nha Trang, yến sào Đà Nẵng…

1. Tìm hiểu về loài chim yến

Chim yến là loại chim nhỏ, giống chim én, mỏ cong, mỏ và mắt đen, có chiều dài 11 – 12 cm và cân nặng 15 – 18 gram. Lông màu nâu đen phần thân trên và nhạt màu phần thân dưới. Đuôi chia hai, cánh dài và hẹp.

Chim yến còn có tên gọi khác là yến hàng là một loài chim quý, phân bố chủ yếu ở các nước thuộc khu vực Đông Nam Á, như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippines, Campuchia và Việt Nam.

2. Tập tính của loài chim yến

Loài chim yến làm tổ và sinh sống dọc theo các khu vực từ ven biển đến vùng núi, có thể ở độ cao lên đến 2.800 mét trên mực nước biển. Yến sào ăn các côn trùng bay, được bắt trên cánh của chúng.

Yến hàng là loài chim có quy luật sinh học kỳ lạ. Yến sống thành từng đôi trong bầy đàn lớn, bay lượn liên tục và không bao giờ đậu chỗ nào khác ngoài tổ của mình.

Tổ chim yến hàng được tạo nên bởi nước bọt tiết nhã qua ngày đêm của chim trống và chim mái. Khi tổ hình thành, nếu bị lấy đi yến sẽ làm tổ mới.

Chúng thường sống trong những hang động, trong khe đá, trong vách đá hoặc trong nhà nuôi. Tổ yến sào thường có màu trắng đục, được làm bằng lớp nước bọt cứng gắn liền với đá. Có chiều dài khoảng 6 cm, ngang khoảng 1,5 cm và trọng lượng khoảng 14 gram.

3. Lịch sử của loài chim yến

Trong những đặc sản nổi tiếng ở vùng biển như: khô mực, hải mã (cá ngựa), vi cá mập…, tổ yến cũng được ưa thích bởi người giàu, đặc biệt là tổ yến huyết vì giá trị bổ dưỡng của nó.

Tổ yến là 1 trong 8 món ăn nổi tiếng được gọi là bát trân, cùng với bào ngư, hải sâm, vây cá mập, đế chân voi, bàn tay gấu… chim yến hàng còn được gọi là hải yến, én biển, yến oa.

Thời triều Nguyễn, triều đại cuối cùng ở Việt Nam ta, trong những bữa đại tiệc linh đình ở hoàng cung như ngày sinh thành của vua, hoàng thái hậu, tiếp đãi sứ thần, trọng thần, mừng tiến sĩ … không bao giờ thiếu món yến sào, nên thường gọi là yến tiệc. Từ đó về sau, yến sào luôn đứng đầu trong danh sách “thực đơn” chốn hoàng cung.

Thời vua chúa được dùng loại yến huyết “Vua Minh Mạng và Tần Thủy Hoàng ăn yến thay cơm hằng ngày”. Tổ yến cũng được ghi nhận giúp tăng cường khí lực, chữa các bệnh về đường hô hấp, có lợi cho da, giúp tiêu hóa và giúp ăn ngon…. Tuy nhiên, không phải tổ yến tốt thì ai dùng cũng tốt.

4. Nguồn gốc của tên gọi “Yến Sào”

Yến sào xuất hiện vào nhiều năm về trước. Theo tuyên truyền thì Trung Quốc chính là đất nước có công khai phá ra món ăn này. Ngay từ những ngày đầu xuất hiện, yến sào đã được dùng làm món ăn để dâng lên các bậc vua chúa.

Các phương tiện kỹ thuật thời đó tuy còn hoang sơ nhưng nhiều lang y đã nắm rõ được tác dụng của tổ yến. Cũng chính bởi khả năng cung cấp nhiều nguồn dinh dưỡng cho con người mà yến sào đã được xếp vào một trong tám loại thực phẩm quý thời bây giờ.

Nếu như mang từ yến sào đi cắt nghĩa thì có thể hiểu nôm na là: “Yến” tức là loài chim yến; “sào” chính nghĩa khác của từ “tổ”. Chúng ta có thể gọi món ăn này là tổ yến hay yến sào đều được.

Yến sào được làm ra từ nước dãi của chim yến. Trong nước dãi của loài chim nhỏ bé này chứa nhiều chất dinh dưỡng và có khả năng đông cứng lại sau vài giờ.

Tùy vào nhiều yếu tố khác nhau mà màu sắc của yến sào thay đổi. Hiện tại, yến huyết đang là loại yến được đánh giá cao nhất về giá trị dinh dưỡng.

5. Lợi ích mà yến sào mang lại cho sức khỏe con người

Yến sào từ lâu đã đi vào lịch sử ẩm thực từ lâu, được y học cổ truyền lẫn y học hiện đại đánh giá cao về những tính năng bổ dưỡng, đặc biệt tốt cho những người mới ốm dậy, người có thể trạng gầy yếu suy nhược, người cao tuổi, trẻ em bị suy dinh dưỡng.

Tổ yến sào thường được sử dụng trong các món canh yến sào (thường gọi là súp tổ yến). Các món canh yến sào được thực hiện bằng cách ngâm và chưng cách thủy tổ yến sào trong nước, tổ yến được cho là có nhiều chất dinh dưỡng bồi bổ cơ thể và có giá thành cao và được quan tâm rất nhiều vì giá trị kinh tế.